8 tác hại của tia cực tím: “Kẻ giết người” thầm lặng

Những ngày chuyển hè, thời tiết ở nước ta trở nên vô cùng cực đoan. Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, chỉ số tia UV tại Nam Bộ đạt mức rất cao đến nguy hiểm.

Tác hại của tia cực tím (tia UV) nguy hiểm hơn bạn tưởng rất nhiều. Không chỉ gây cháy nắng, nám sạm mà đây là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư da, bệnh về mắt…

Bạn có đang chủ quan với tia cực tím? Bạn có đang tắm nắm dưới ánh mặt chời mà không có biện pháp bảo vệ?

Đọc ngay bài viết này để hiểu hơn về các tác hại của tia UV cũng như cách bảo vệ bản thân khỏi “kẻ sát nhân thầm lặng” này.

Tia cực tím là gì? 

Tia cực tím, hay còn gọi là tia tử ngoại hoặc tia UV, là một dạng bức xạ điện từ có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy nhưng dài hơn tia X. Tia UV có nguồn gốc từ mặt trời.

Tùy vào mức độ và nguồn năng lượng nhiều hay ít mà tia tử ngoại sẽ ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến sức khỏe con người và cả sinh vật đang sinh sống trên trái đất.

Tia cực tím (UV) được phân thành 3 loại chính, bao gồm:

• Tia UVA: Chiếm 95% lượng tia UV chiếu xuống Trái Đất, có bước sóng dài nhất, từ 380 đến 315 nm.
• Tia UVB: Chiếm 5% lượng tia UV chiếu xuống Trái Đất, có bước sóng ngắn hơn UVA, từ 315 đến 280 nm.
• Tia UVC: Bước sóng ngắn nhất, <280nm, bị hấp thụ bởi tầng ozone, không ảnh hưởng trực tiếp đến con người.

Giải thích cụ thể hơn: Các loại tia UV 

Tia cực tím có ở đâu?

Tia cực tím là dạng bức xạ điện từ phát ra từ ánh sáng mặt trời. Chúng chiếm khoảng 10% trong tổng lượng ánh sáng mặt trời chiếu xuống bề mặt trái đất. Tia UV có thể được tìm thấy ở:

• Ngoài trời nắng: Đây là nơi có tia UV mạnh nhất, đặc biệt là vào giờ cao điểm (từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều).
• Bóng râm: Tia UV vẫn có thể xuyên qua mây, tán cây, và các vật cản khác, tuy nhiên cường độ sẽ yếu hơn so với ngoài trời nắng.
• Nhà kính: Kính thông thường không thể ngăn chặn tia UVA, do đó tia UV vẫn có thể xuyên qua cửa sổ và tác động đến da và mắt.
• Một số loại đèn nhân tạo: Một số loại đèn như đèn huỳnh quang, đèn halogen, đèn hồ quang thủy ngân, và giường nhuộm da có thể phát ra tia UV.

Tìm hiểu thêm: Ánh sáng xanh là gì? Các tác hại không tưởng đến mắt và làn da

Tác hại của tia cực tím đối với cơ thể và làn da

Như đã nói ở trên, tia UVC khó qua được tầng Ozon để xuống trái đất nên hầu như chúng ta chỉ chịu tác động từ tia UVA/UVB. Tia UVA chiếm nhiều nhất trong ánh nắng. Chúng kết hợp với tia UVB cùng tạo ra những bước sóng khác nhau, gây nhiều tác hại cho làn da và sức khỏe. 

Cháy nắng làn da 

Cháy nắng là tác hại phổ biến và ai cũng rất dễ mắc phải nếu phơi nắng quá lâu ngoài trời. Khi bạn tiếp xúc với tia cực tím (UV) từ ánh nắng mặt trời sẽ gây ra hiện tượng cháy nắng. Tia UV có khả năng đi xuyên qua lớp da để phá hủy các tế bào da và gây ra tổn thương như:

• Da đỏ lên 
• Nóng, ngứa rát da 
• Phồng rộp da, sưng đau 
• Có thể gây ra các triệu chứng về sức khỏe như nôn mửa, nóng sốt,… 

Gây ra nám sạm tàn nhang

Khi tiếp xúc với tia UV, da sẽ tăng cường sản sinh melanin để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV. Melanin là sắc tố da, quyết định màu da của mỗi người. Khi da tiếp xúc với tia UV quá nhiều, melanin sẽ được sản sinh quá mức, dẫn đến tình trạng nám da.

Gây lão hóa da

Tia UV có khả năng phá hủy cấu trúc Elastin và Collagen trong da, làm mất đi độ đàn hồi của da. Collagen và Elastin là hai loại protein quan trọng trong da nhất giúp duy trì độ đàn hồi và mềm mại của làn da.

Khi da tiếp xúc với tia UV quá nhiều, tế bào da bị tổn thương, lượng Elastin và Collagen bị phá hủy và suy giảm. Từ đó gây nên tình trạng chùng nhão, xuất hiện nếp nhăn, vết chân chim, đốm nâu và chảy xệ da.

Khiến hệ miễn dịch bị tổn thương

Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra rằng tiếp xúc quá mức với tia UV có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của hệ thống miễn dịch cơ thể và có thể làm suy yếu khả năng tự bảo vệ tự nhiên của da.

Hệ thống miễn dịch được ví như “lá chắn” bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây hại như ung thư hay nhiễm trùng. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc với tia cực tím quá nhiều, hệ miễn dịch có thể bị suy yếu, tạo điều kiện cho các tác nhân gây hại xâm nhập cơ thể.

Hậu quả là cơ thể dễ mắc bệnh cảm lạnh, cảm cúm, nhiễm trùng dai dẳng, dị ứng nhiều hơn, vết thương lâu lành hơn…

Tia UV gây ảnh hưởng xấu tới mắt

Đôi mắt được biết đến là vùng da mỏng, dễ bị tổn thương nhất so với các bộ phận khác trên gương mặt. Do đó, dù đôi mắt tiếp xúc trực tiếp với lượng ánh nắng nhiều hay ít thì cũng khiến tia UV tác động tiêu cực đến võng mạc và giác mạc. Tia UV không chỉ làm suy giảm thị lực mà còn tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng và lâu dài gây mù lòa. 

Ung thư da 

Ung thư da là tác hại nguy hiểm nhất do bức xạ tia cực tím gây ra. Thực tế cho thấy có 3 loại ung thư da phổ biến nhất:

• Ung thư tế bào hắc tố: Người mắc phải loại ung thư này có khả năng di căn và gây ảnh hưởng tới tính mạng. Đây là loại ung thư do các tế bào hắc tố gây nên trong quá trình sản sinh sắc tố melanin quá mức. Chúng để lại các triệu chứng nhiễm trùng trên da như: mụn ruồi có vết loét, chảy máu, chảy dịch cùng cảm giác đau, ngứa, rát khó chịu.
• Ung thư biểu mô tế bào đáy: Là loại ung thư da phổ biến nhất, chiếm khoảng 75% trong các loại ung thư da. Ung thư này sẽ phát triển ở các vùng da thường tiếp xúc với tia cực tím như vùng mặt, đầu, cổ. Chúng sẽ khiến vùng da tổn thương có triệu chứng như: nổi nốt ruồi khó lành, chảy máu và có vảy ngứa ngáy. Loại bệnh này có thể điều trị triệt để nếu như được phát hiện và can thiệp ở giai đoạn sớm.
• Ung thư biểu mô tế bào vảy: Được xem là loại ung thư da phổ biến thứ hai. Bệnh nhân mắc bệnh này thường có các mảng vảy màu đỏ, mụn cóc hoặc vết loét hở trên da. Những khối u bất thường có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể, nhưng tìm thấy nhiều nhất ở những nơi tiếp xúc nhiều với tia UV. Loại ung thư này thường không đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên, nêu không được điều trị kịp thời, các khối u có thể lây sang các bộ phận khác, gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Da mẫn cảm với ánh sáng 

Hiện nay, có rất nhiều người gặp phải tình trạng da dị ứng quá mức với ánh sáng mặt trời. Các triệu chứng da mẫn cảm khi gặp ánh nắng như là ngứa da, phát ban đỏ hoặc có bọng nước, phồng rộp. Khi da tổn thương ở mức độ nhẹ, chúng có thể giảm dần trong vài ngày hay vài tuần nhưng nếu chúng trở biến nặng, có thể tăng nguy cơ ung thư da. 

Có nhiều nguyên nhân khiến làn da nhạy cảm với tia UV như: da từng dị ứng với hóa chất, mỹ phẩm hay cơ thể tương tác với một số loại thuốc. Nguyên nhân khác cũng có thể do cơ thể mắc bệnh lý về lupus, trứng cá đỏ. Người có làn da bị mẫn cảm với ánh sáng phải áp dụng nhiều cách điều trị từ y khoa và luôn che chắn làn da cẩn thận khi ra ngoài trời nắng. 

Da dày sừng

Có một điều đáng lo ngại, khi làn da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời nhiều năm sẽ khiến da có dấu hiệu dày sừng. Da dày sừng xảy ra do tế bào chết tích tụ trên bề mặt da. 

Triệu chứng da dày sừng gây ra có vảy kết dính với nhiều màu sắc đỏ, hồng, xám, nâu rất mất thẩm mỹ. Trong một số trường hợp, người mắc phải triệu chứng da dày sừng có thể tiến triển xấu sang ung thư da. 

Một số biện pháp ngăn chặn tác hại của tia UV

Như vậy, tác hại của tia UV gây ảnh hưởng xấu đến làn da và sức khỏe. Bạn có thể tham khảo một số biện pháp bảo vệ làn da khỏi các tác hại tia UV như sau: 

• Mặc quần áo dài tay, đội mũ, mang khẩu trang, mắt kính chống nắng,… 
• Sử dụng trang phục màu tối như đen, xanh đậm, nâu đậm, đỏ đô,… sẽ cho khả năng chống nắng hiệu quả hơn.
• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng giờ cao điểm từ 10h-15h

Việc mặc trang phục chống nắng là rất cần thiết nhưng vẫn chưa đủ để bảo vệ làn da tối ưu trước tác động xấu từ tia cực tím. Bạn nên sử dụng kem chống nắng bảo vệ khỏi cháy nắng cho làn da. Một trong các sản phẩm kem chống nắng bảo vệ da tối ưu nhất hiện nay mà bạn có thể cân nhắc sử dụng đó là Kem Chống Nắng “Sa Mạc” Sắc Ngọc Khang.

Sản phẩm mang đến khả năng bảo vệ da toàn diện, chống tia UVA1/UVA2/UVB, ánh sáng xanh, tác hại của ô nhiễm và bụi mịn nhờ công nghệ chống nắng quang phổ rộng 6 tầng lọc filter tiên tiến kết hợp với Ectoin từ Vi Sinh Vật Sa Mạc.

Đặc biệt, chỉ số chống tia cực tím của sản phẩm là SPF50+/PA++++ đã được kiểm định nghiêm ngặt tại Thái Lan.

Bên cạnh đó, Kem Chống Nắng của Sắc Ngọc Khang còn được bổ sung thêm Rong Biển Vàng nước Pháp giúp làm dịu, dưỡng ẩm tức thì và dài lâu, ngăn ngừa quá trình chống lão hóa da.

Ưu điểm của tia cực tím có thể bạn chưa biết

Bất kể con người hay động thực vật đều không thể sống thiếu ánh sáng mặt trời. Tia UV trong ánh nắng không phải lúc nào cũng có tác hại đến sự sống của chúng ta. Một số ưu điểm của tia cực tím có thể kể đến như: 

Tia UV giúp cơ thể tổng hợp Vitamin D

Vitamin D có vai trò hỗ trợ xương chắc khỏe và hỗ trợ hệ miễn dịch, hệ thần kinh hoạt động tốt hơn. Mặc dù cơ thể có thể tổng hợp vitamin D qua thực phẩm nhưng ánh nắng mặt trời cũng tạo ra vitamin D tự nhiên cho chúng ta. Khi chúng ta tiếp xúc với ánh nắng ở mức độ hợp lý sẽ kích thích sự sản xuất của vitamin D và cải thiện tâm trạng tích cực hơn. 

Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu và nhiều nguyên nhân khác mà mức chỉ số UV hiện tại không thích hợp để bạn phơi nắng quá lâu.

Tia UV hiệu quả trong việc điều trị bệnh vảy nến 

Trong y khoa, tia UVB có tác dụng rất tốt để hỗ trợ y học hiện đại điều trị bệnh vảy nến – một căn bệnh da liễu rất dễ bị tái phát. Tùy vào tình trạng bệnh và mức độ cơ thể nhạy cảm với ánh sáng mà bác sĩ sẽ sử dụng một số liệu trình phù hợp như dùng quang hóa, chiếu tia, dùng thuốc uống. Nhiều kết quả cho thấy, tia UVB có khả năng làm sạch các vảy nến, đồng thời ức chế sự tái phát của căn bệnh da liễu này. 

Tuy nhiên, bạn cũng đừng dại dột mà phơi nắng trực tiếp ngoài trời để trị bệnh vảy nến. Vì có hơn 95% tia UVA có trong ánh nắng, số còn lại là tia UVB và UVC. Nên việc tắm nắng vào khung giờ trưa sẽ khiến tia UVA gây lão hóa da. 

Tia UV hữu ích trong lĩnh vực khử trùng và tiệt trùng

Ngoài hỗ trợ trị bệnh vảy nến, tia UV có thể giết chết virus và vi khuẩn. Tia UV với bức xạ mạnh có thể xuyên thủng màng tế bào của vi sinh vật, phá hủy DNA cùng ngăn chặn sự sinh sôi của các tác nhân này. Đó là lý do tại sao tia UV được sử dụng để diệt khuẩn, khử trùng trong nhà vệ sinh,… 

Kết luận

Bạn đã tìm hiểu xong tia cực tím có tác hại gì với làn da và sức khỏe. Không thể phủ nhận lợi ích của tia cực tím đối với y khoa và môi trường nhưng bên cạnh đó chúng cũng là nguyên nhân gây ra những tác hại nguy hiểm như lão hóa da sớm và ung thư da. Do đó, việc bảo vệ bản thân khỏi tia cực tím là vô cùng quan trọng.

Trường hợp bạn còn bất cứ thắc mắc nào về tác hại của tia UV, đừng ngần ngại đặt câu hỏi ở phần bình luận, Sắc Ngọc Khang sẽ giải đáp chi tiết giúp bạn sớm nhất có thể.