Cảnh báo các bệnh về dạ dày và triệu chứng

Theo thông tin từ Hội khoa học Tiêu hóa, Việt Nam đang đối diện với một vấn đề đáng báo động:

Có tới 26% dân số mắc bệnh viêm loét dạ dày tá tràng.

70% dân số nước ta đang đối mặt với nguy cơ mắc bệnh dạ dày.

Thêm vào đó, một thực tế đáng lo ngại khác là tuổi bệnh nhân ung thư dạ dày đang dần trẻ hóa, tỷ lệ mắc ung thư dưới 40 tuổi đã tăng lên khoảng 20 – 25%.

Những con số này là hồi chuông cảnh báo mạnh mẽ, đòi hỏi chúng ta phải hiểu rõ về các bệnh về dạ dày và triệu chứng để có thể áp dụng biện pháp điều trị và phòng tránh hợp lý.

Các bệnh về dạ dày và triệu chứng

Viêm dạ dày

Viêm dạ dày là tình trạng niêm mạc dạ dày bị viêm, sưng hoặc kích ứng. Viêm dạ dày có thể xảy ra đột ngột (viêm dạ dày cấp) hoặc trong thời gian dài (viêm dạ dày mạn tính).

Nguyên nhân gây viêm dạ dày

Có nhiều nguyên nhân gây viêm dạ dày, bao gồm:

• Nhiễm trùng Helicobacter pylori (H. pylori): H. pylori là một loại vi khuẩn sống trong dạ dày. H. pylori là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm dạ dày.
• Thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), có thể gây viêm dạ dày.
• Chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống không lành mạnh, chẳng hạn như ăn nhiều thức ăn cay, đồ uống có cồn và đồ ăn nhiều dầu mỡ, có thể gây viêm dạ dày.
• Thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm dạ dày.
• Stress: Stress có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm dạ dày.

Triệu chứng viêm dạ dày

Các triệu chứng viêm dạ dày có thể bao gồm:

• Đau bụng, đặc biệt là ở vùng thượng vị (phía trên rốn và dưới xương ức).
• Ợ hơi và ợ chua.
• Khó tiêu.
• Buồn nôn và nôn.
• Chán ăn.
• Mệt mỏi.
• Giảm cân.

Viêm loét dạ dày tá tràng

Loét dạ dày tá tràng là tình trạng những vết loét phát triển trên niêm mạc của dạ dày và đoạn đầu của ruột non, thường xảy ra do vi khuẩn HP và thói quen sinh hoạt không lành mạnh. Đau thượng vị là triệu chứng phổ biến nhất của loét dạ dày tá tràng.

Nguyên nhân gây loét dạ dày tá tràng

Nguyên nhân chính gây loét dạ dày tá tràng là do vi khuẩn Helicobacter pylori (Hp). Vi khuẩn này có thể xâm nhập vào dạ dày và tá tràng, gây kích ứng niêm mạc và dẫn đến loét.

Ngoài ra, các yếu tố sau cũng có thể góp phần gây loét dạ dày tá tràng: sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, naproxen, aspirin, hút thuốc, uống rượu, căng thẳng, tuổi tác, chế độ ăn uống không lành mạnh.

Triệu chứng của loét dạ dày tá tràng

Triệu chứng phổ biến nhất của loét dạ dày tá tràng là đau thượng vị, tức ngực hoặc đau bụng. Đau thường xuất hiện sau khi ăn hoặc khi đói, và có thể thuyên giảm khi ăn hoặc uống thuốc giảm đau.

Các triệu chứng khác có thể gặp bao gồm:

• Buồn nôn, nôn
• Chán ăn
• Mệt
• Giảm cân
• Đổi màu phân
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen

Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ chua, ợ nóng, đau tức ngực, khó nuốt, buồn nôn, ho, khàn giọng.

Nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản, bao gồm:

• Suy yếu cơ thắt thực quản dưới: Cơ thắt thực quản dưới là cơ vòng ở cuối thực quản, có chức năng ngăn không cho dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ thắt này suy yếu, dịch dạ dày sẽ dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Thoát vị thực quản: Thoát vị thực quản là tình trạng một phần dạ dày chui lên qua cơ hoành, cơ ngăn cách giữa khoang bụng và khoang ngực. Khi dạ dày chui lên, nó có thể gây áp lực lên cơ thắt thực quản dưới, khiến cơ thắt này suy yếu và dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản.
• Ăn quá nhiều, ăn quá nhanh, ăn nhiều đồ ăn cay nóng, dầu mỡ, đồ uống có cồn, cà phê, thuốc lá,…
• Béo phì, thừa cân
• Phụ nữ mang thai
• Thuốc men, chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm, thuốc giãn cơ, thuốc kháng histamine,…

Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản

Các triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản thường xuất hiện sau khi ăn hoặc khi nằm. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Ợ chua, ợ nóng: Cảm giác bỏng rát ở ngực, cổ họng hoặc sau xương ức.
• Đau tức ngực: Đau ở vùng ngực, có thể nhầm lẫn với đau tim.
• Khó nuốt: Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng.
• Buồn nôn, nôn mửa.
• Khàn giọng: Khàn giọng do trào ngược dịch dạ dày lên thanh quản.
• Ho: Ho dai dẳng, đặc biệt là vào ban đêm.
• Cơn đau họng: Cơn đau họng do trào ngược dịch dạ dày lên họng.

Khó tiêu

Chứng khó tiêu là một thuật ngữ mô tả tập hợp các triệu chứng xảy ra trên thực quản, dạ dày và tá tràng (phần đầu tiên của ruột non).

Chứng khó tiêu bao gồm một nhóm các triệu chứng khác nhau như đầy hơi, buồn nôn, ợ nóng và thường là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn khác.

Nguyên nhân của chứng khó tiêu

• Nguyên nhân của chứng khó tiêu vẫn chưa được tìm rõ, nhưng có thể liên quan đến một số yếu tố sau:
• Thói quen ăn uống: Ăn quá nhiều, ăn quá nhanh, ăn các loại thực phẩm gây khó tiêu như đồ chiên rán, đồ cay nóng, đồ uống có cồn,…
• Căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng tiết axit dạ dày, dẫn đến các triệu chứng khó tiêu.
• Các bệnh lý khác: Chứng khó tiêu cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh lý khác, chẳng hạn như viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản,…

Các triệu chứng của chứng khó tiêu

Các triệu chứng của chứng khó tiêu có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng thường bao gồm:

• Đau hoặc khó chịu ở vùng thượng vị (phần trên của bụng)
• Cảm giác đầy hơi hoặc no sớm
• Ợ nóng
• Buồn nôn hoặc nôn
• Xì hơi nhiều

Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là một trong những loại ung thư phổ biến nhất hiện nay. Bệnh xảy ra khi các tế bào trong dạ dày bắt đầu phát triển bất thường và lấn át các tế bào lành. Các tế bào ung thư có thể xâm lấn các mô lân cận hoặc di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Nguyên nhân của ung thư dạ dày

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori): Vi khuẩn này có thể gây viêm dạ dày, là một yếu tố nguy cơ chính của ung thư dạ dày.
• Tiền sử gia đình: Nếu bạn có người thân trong gia đình mắc ung thư dạ dày, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ và thực phẩm muối chua có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm cả ung thư dạ dày.
• Uống rượu: Uống rượu quá nhiều làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm cả ung thư dạ dày.
• Béo phì: Những người bị béo phì dễ mắc bệnh ung thư dạ dày hơn những người bình thường.

Dấu hiệu và triệu chứng của ung thư dạ dày

Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư dạ dày thường không rõ ràng và có thể giống với các bệnh lý tiêu hóa khác. Dưới đây là một số dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của ung thư dạ dày:

• Đau bụng, đặc biệt là ở vùng thượng vị (phía trên rốn)
• Chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân
• Buồn nôn và nôn
• Khó tiêu
• Tiêu chảy hoặc táo bón
• Đại tiện phân đen hoặc có máu
• Nuốt nghẹn

Viêm hang vị dạ dày

Viêm hang vị dạ dày là tình trạng niêm mạc hang vị bị viêm, tổn thương. Hang vị là phần nằm ở cuối dạ dày, phía sau môn vị. Niêm mạc hang vị có nhiệm vụ tiết ra dịch vị, giúp tiêu hóa thức ăn. Khi niêm mạc hang vị bị viêm, tổn thương sẽ khiến cho quá trình tiêu hóa thức ăn bị ảnh hưởng, gây ra các triệu chứng như đau bụng, ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, nôn,…

Nguyên nhân

Viêm hang vị dạ dày có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm:

• Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm hang vị dạ dày. HP là một loại vi khuẩn có thể sống trong dạ dày và tiết ra các chất gây tổn thương niêm mạc dạ dày.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn quá nhiều thực phẩm cay, nóng, nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn, đồ uống có cồn,… có thể gây kích thích dạ dày và dẫn đến viêm hang vị.
• Căng thẳng, stress kéo dài: Căng thẳng, stress có thể làm tăng tiết axit dạ dày, gây tổn thương niêm mạc dạ dày.
• Sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): NSAIDs có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm hang vị.
• Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý khác như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản,… cũng có thể gây viêm hang vị.

Triệu chứng

Các triệu chứng của viêm hang vị dạ dày thường bao gồm:

• Đau bụng: Đau bụng là triệu chứng phổ biến nhất của viêm hang vị dạ dày. Đau thường âm ỉ, khó chịu, có thể xuất hiện ở vùng thượng vị (phía trên rốn).
• Ợ hơi, ợ chua: Ợ hơi, ợ chua là triệu chứng thường gặp của các bệnh lý dạ dày. Khi niêm mạc dạ dày bị viêm, tổn thương sẽ khiến cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra ợ hơi, ợ chua.
• Buồn nôn, nôn: Buồn nôn, nôn là triệu chứng thường gặp khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng.
• Khó tiêu: Khó tiêu là triệu chứng xảy ra khi thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn.
• Sụt cân: Sụt cân là triệu chứng thường gặp khi bệnh nhân bị viêm hang vị dạ dày lâu ngày.

Hội chứng Zollinger-Ellison

Hội chứng Zollinger-Ellison (ZE) là một tình trạng hiếm gặp, trong đó có sự hình thành của một hoặc nhiều khối u tại tụy hay phần trên của ruột non (tá tràng). Những khối u này sản xuất quá nhiều gastrin, một loại hormone kích thích dạ dày tiết axit.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây ra hội chứng Zollinger-Ellison vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể góp phần gây bệnh bao gồm:

• Hội chứng đa u nội tiết type 1 (MEN 1): Đây là một tình trạng di truyền hiếm gặp gây ra sự phát triển của nhiều khối u trong cơ thể, bao gồm cả khối u gastrin.
• Liều lượng cao thuốc kháng histamine H2 (H2 blockers): Các loại thuốc này được sử dụng để điều trị loét dạ dày. Liều lượng cao thuốc H2 blockers có thể làm tăng nguy cơ phát triển khối u gastrin.

Triệu chứng

Các triệu chứng phổ biến của hội chứng Zollinger-Ellison bao gồm:

• Đau bụng
• Buồn nôn và nôn
• Tiêu chảy
• Mất cân nặng
• Ợ chua
• Chán ăn
• Chảy máu

Bệnh xuất huyết dạ dày

Xuất huyết dạ dày là tình trạng chảy máu ở niêm mạc dạ dày, khiến người bệnh nôn ra máu hoặc đi ngoài ra máu. Đây là biến chứng cấp tính nguy hiểm của bệnh lý liên quan đến dạ dày, có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày

Có nhiều nguyên nhân gây xuất huyết dạ dày, bao gồm:

• Viêm loét dạ dày tá tràng: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây xuất huyết dạ dày. Viêm loét dạ dày tá tràng xảy ra khi lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương do axit và pepsin.
• Polyp dạ dày: Polyp dạ dày là những khối u lành tính phát triển trên niêm mạc dạ dày. Polyp dạ dày có thể gây chảy máu nếu bị vỡ.
• Loét dạ dày do vi khuẩn Helicobacter pylori: Vi khuẩn Helicobacter pylori là một loại vi khuẩn có thể gây viêm loét dạ dày tá tràng.
• Xuất huyết do chấn thương: Chấn thương dạ dày có thể xảy ra do tai nạn, phẫu thuật hoặc thủ thuật y tế.
• Dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID): NSAID là nhóm thuốc thường được sử dụng để giảm đau, hạ sốt và chống viêm. Sử dụng NSAID trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết dạ dày.
• Rối loạn đông máu: Rối loạn đông máu có thể khiến máu khó đông lại, dẫn đến chảy máu nhiều hơn.

Triệu chứng xuất huyết dạ dày

Các triệu chứng xuất huyết dạ dày thường gặp bao gồm:

• Nôn ra máu: Nôn ra máu tươi hoặc máu đen.
• Đi ngoài ra máu: Phân đen hoặc phân có lẫn máu.
• Buồn nôn, nôn.
• Đau bụng dữ dội.
• Mệt mỏi, chóng mặt.
• Mạch nhanh, huyết áp thấp.

Các bệnh dạ dày ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh như thế nào?

Dạ dày là một cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa, có chức năng nghiền nát thức ăn và tiết ra dịch vị để tiêu hóa thức ăn. Các bệnh về dạ dày có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, bao gồm:

• Gây khó chịu và giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng của bệnh dạ dày như đau bụng, ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, nôn,… có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Gây thiếu hụt dinh dưỡng: Khi dạ dày bị tổn thương, người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa thức ăn, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng. Điều này có thể khiến người bệnh mệt mỏi, suy nhược, giảm cân,…
• Gây biến chứng nguy hiểm: Nếu không được điều trị kịp thời, các bệnh về dạ dày có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, thậm chí là ung thư và ảnh hưởng đến tính mạng.

Các phương pháp điều trị bệnh về dạ dày

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp điều trị bệnh về dạ dày phổ biến bao gồm:

Sử dụng thuốc

• Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit trong dịch vị dạ dày.
• Thuốc giảm tiết axit: Giúp giảm lượng axit do dạ dày tiết ra.
• Thuốc diệt Helicobacter pylori (HP)
• Thuốc tạo màng bọc: Giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tác động của axit và các chất kích thích.

Phẫu thuật

Phẫu thuật thường được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Loét dạ dày không đáp ứng với điều trị nội khoa.
• Viêm loét dạ dày có biến chứng như xuất huyết, thủng dạ dày.
• Ung thư dạ dày.

Ngoài các phương pháp điều trị trên, người bệnh cần thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý để giúp hỗ trợ quá trình điều trị và phòng ngừa tái phát bệnh.

Chế độ ăn uống phòng ngừa các bệnh dạ dày

Bổ sung các thực phẩm tốt cho dạ dày

• Các loại rau xanh: Rau xanh có chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ niêm mạc dạ dày. Một số loại rau xanh tốt cho dạ dày bao gồm: rau ngót, rau cải, rau muống, rau khoai lang, rau diếp,…
• Các loại trái cây: Trái cây có chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, cũng có tác dụng tốt cho dạ dày. Một số loại trái cây tốt cho dạ dày bao gồm: táo, cam, quýt, chuối, đu đủ,…
• Các loại ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều chất xơ, giúp dạ dày hoạt động trơn tru hơn. Một số loại ngũ cốc nguyên hạt tốt cho dạ dày bao gồm: gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám,…
• Các loại thực phẩm giàu protein: Protein giúp dạ dày sản sinh ra các enzym tiêu hóa, giúp tiêu hóa thức ăn dễ dàng hơn. Một số loại thực phẩm giàu protein tốt cho dạ dày bao gồm: thịt nạc, cá, trứng, sữa,…
• Các loại thực phẩm giàu probiotics: Probiotics là vi khuẩn có lợi cho đường ruột, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày. Một số loại thực phẩm giàu probiotics bao gồm: sữa chua, kim chi, dưa cải muối,…

Một số thực phẩm cần tránh

• Các loại đồ ăn cay nóng: Ớt, tiêu, hạt tiêu,… có thể gây kích ứng dạ dày, dẫn đến viêm loét dạ dày.
• Các loại đồ ăn nhiều dầu mỡ: Đồ ăn nhiều dầu mỡ có thể gây khó tiêu, đầy bụng, khó chịu cho dạ dày.
• Các loại đồ ăn chế biến sẵn: Đồ ăn chế biến sẵn thường chứa nhiều chất bảo quản, chất phụ gia, có thể gây hại cho dạ dày.
• Rượu bia, thuốc lá: Rượu bia, thuốc lá có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét dạ dày.

Một số lưu ý trong chế độ ăn uống

• Ăn sáng đầy đủ: Ăn sáng đầy đủ giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể và giúp dạ dày hoạt động tốt hơn.
• Không ăn quá no: Ăn quá no có thể gây ra tình trạng trào ngược dạ dày thực quản, dẫn đến các triệu chứng như ợ hơi, ợ chua, khó tiêu.
• Không ăn quá khuya: Ăn quá khuya có thể khiến dạ dày phải hoạt động quá tải, dẫn đến viêm loét dạ dày.
• Không ăn uống khi quá đói hoặc quá no: Ăn uống khi quá đói hoặc quá no đều có thể gây hại cho dạ dày.
• Không ăn đồ ăn sống, tái, chưa chín kỹ: Đồ ăn sống, tái, chưa chín kỹ có thể chứa vi khuẩn gây hại cho dạ dày.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Ăn chậm, nhai kỹ giúp dạ dày dễ tiêu hóa thức ăn hơn.
• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày: Chia nhỏ bữa ăn trong ngày giúp dạ dày hoạt động nhẹ nhàng hơn.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên giữ thói quen sinh hoạt lành mạnh, ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái, tập thể dục thường xuyên, tránh căng thẳng. Nên hạn chế sử dụng các loại thuốc có thể gây kích thích dạ dày.

Kết luận

Trên đây là những thông tin về các bệnh về dạ dày và triệu chứng mà Sắc Ngọc Khang muốn chia sẻ đến bạn. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào về bệnh dạ dày, đừng ngần ngại bình luận ở phần bên dưới, chúng tôi sẽ giải đáp sớm nhất có thể.